< Bir önceki haber

"SEMAH ALEVİ-BEKTAŞİ GELENEĞİ", UNESCO'NUN "İNSANLIĞIN SOMUT OLMAYAN KÜLTÜR MİRASI" LİSTESİNE GİRDİ. UNESCO, "AŞIKLIK VE ZAKİRLİK" ALANINDA VELİ AYKUT'UN (DERTLİ DİVANİ), "YAŞAYAN İNSAN HAZİNESİ" OLDUĞUNA KARAR VERDİ.

---

UNESCO Somut Olmayan Mirasın Korunması Komitesince, 16.11.2010 tarihinde Nairobi'de yapılan toplantıda, ''Semah Alevi-Bektaşi Geleneği'' ile birlikte, ''Kırkpınar Festivali'' ve ''Geleneksel Sohbet Toplantıları'' geleneklerini "İnsanlığın Somut Olmayan Kültür Mirası" listesine kaydedilmesini kararlaştırdı.

UNESCO tarafından, Aşıklık ve Zakirlik alanında Veli AYKUT (Dertli Divani) "Yaşayan İnsan Hazinesi" olarak belirlendi. UNESCO tarafından 2010 yılında "Yaşayan İnsan Hazinesi" olarak belirlenenlere ödülleri, Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayında 26 Kasım 2010 tarihinde düzenlenen törenle verildi. Aşıklık-Zakirlik alanında "Yaşayan İnsan Hazinesi" kabul edilen Veli Aykut'un (Dertli Divani) yanı sıra, Abdallık Geleneği'nde Neşet Ertaş, Horlatma Kaval-Dilli Dilsiz Kavallar'da Yaşar Güç, Çini Sanatı'nda Mehmet Gürsoy, Dokumacılık ve Doğal Boyamacılık'ta Emine Karadayı, , Bağlama'da Bekir Tekeli, Kitap Sanatı'nda Uğur Derman, Hüsn-ü Hat'ta Hasan Çelebi ve Ebru Sanatı'nda ise Fuat Başar ödüllerini aldılar.



SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS

İngilizce United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization kelimelerinin baş harflerinden UNESCO kelimesi oluşturulmuştur. Türkçe karşılığı "Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu" olarak tanımlanıyor.

UNESCO, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Birleşmiş Milletler'in bir özel kurumu olarak 1946 yılında kuruldu. 1945 Yılında, Londra'da 44 ülkenin temsilcilerinin katıldıkları bir toplantıda yasal kimlik kazanmış. Türkiye, Unesco Sözleşmesini 20 Mayıs 1946 tarihli ve 4895 sayılı kanunla onaylarak kabul etti.

UNESCO bütçesi üye devletlerin ödedikleri aidat, Birleşmiş Milletler Özel Fonu ve teknik yardım programından sağlanıyor. Merkezi Paris'te bulunan UNESCO, üye devletlerin temsilcilerinin oluşturduğu "Genel Konferans", genel konferansa katılan ve hükümetlerince aday gösterilen temsilciler içinden dört yıllığına seçilmiş 58 üyeden oluşan "Yürütme Konseyi", genel konferansa katılanların altı yıllığına seçtiği Genel Direktörün yönetimindeki "Sekreterlikten" oluşan üç organ tarafından yönetiliyor. UNESCO eğitim, bilim ve kültür alanlarındaki amaçlarını, kendisine üye olan her devlette kurulan "Milli Komisyonlarla" gerçekleştirmeye çalışıyor.

29 Eylül-17 Ekim 2003 tarihlerinde Paris'te toplanan kısa adı UNESCO olan Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı’nın 32. Genel Konferansı'nda imzaladığı "Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması" başlıklı sözleşme imzalandı. Sözleşme, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda 19.01.2006 tarihinde görüşülerek 5448 sayılı "Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun" ile onaylanmış ve 21 Ocak 2006 tarih ve 26056 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Sözleşmeyle, "Somut Olmayan Kültürel Miras" alanları; sözlü gelenekler ve anlatımlar, gösteri sanatları, toplumsal uygulamalar, ritüeller ve şölenler, doğa ve evrenle ilgili bilgi ve uygulamalar, el sanatları geleneği olarak belirlendi.

Türkiye'nin 2003 yılından bugüne kadar sürdürdüğü çalışmalar sonucu Meddahlık (2003), Mevlevi Sema Törenleri (2005), Aşıklık Geleneği (2009), Karagöz (2009) ve Azerbaycan, Hindistan, İran, Kırgızistan, Pakistan, Özbekistan ile oluşturulan ortak dosya ile Nevruz (2009) UNESCO tarafından İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesi’ne dahil edilen başyapıtlar arasında yerini aldı.

YAŞAYAN İNSAN HAZİNELERİ

Somut Olmayan Kültürel Mirasın belli unsurlarını yeniden yaratmak ve yorumlamak açısından gerekli bilgi ve beceriye yüksek düzeyde sahip kişileri anlatan "Yaşayan İnsan Hazineleri" nin belirlenmesinde ise şu kıstaslar esas alındı:

"Ustalığını 10 yıldır icra ediyor olması, sanatını usta-çırak ilişkisi ile öğrenmiş olması, bilgi ve becerisini uygulamadaki üstünlüğü, konusunda ender bulunan bilgiye sahip olması, kişi veya grubun yaptığı işe kendini adamışlığı, kişi veya grubun bilgi ve becerilerini geliştirme yeteneği (sanatının toplumla buluşmasını sağlayacak yenilikler içermesi), kişi veya grubun bilgi ve becerilerini çırağa aktarma becerisi (bir çırak yetiştirmiş olması)."

Bu çerçevede 2008 yılını kapsayan ilk "Yaşayan İnsan Hazineleri" ödülleri 14 Ocak 2010 tarihinde Karagöz sanatçıları Metin Özlen, Orhan Kurt ve Tacettin Diker, Aşık Şeref Taşlıova, Çam düdüğü yapımcısı ve icracısı Hayri Dev, Keçe ustası Mehmet Girgiç, Çini ustası Sıtkı Olçar’a verildi.

2009 yılını kapsayan "Yaşayan İnsan Hazineleri" ödülleri ise 26 Kasım 2009 tarihinde, Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayı’nda gerçekleştirilen törenle Abdallık Geleneği’nde Neşet Ertaş, Horlatma Kaval-Dilli Dilsiz Kavallar’da Yaşar Güç, Çini Sanatı’nda Mehmet Gürsoy, Dokumacılık ve Doğal Boyamacılık’ta Emine Karadayı, Aşıklık-Zakirlik’te Veli Aykut, Bağlama’da Bekir Tekeli, Kitap Sanatı’nda Uğur Derman, Hüsn-ü Hat’ta Hasan Çelebi, Ebru Sanatı’nda ise Fuat Başar’a verildi.

 

---